Bergen Bildirgesi (2005)
I-ORTAKLIK
Yükseköğretim kurumlarının, personelinin ve öğrencilerinin Bologna
Süreci'nin ortakları olarak kayda değer bir rolü olduğuna dikkat çekiyoruz.
Gerekli yasal düzenlemelerin yapıldığından, ortakların bu Sürecin
uygulanmasındaki rolleri çok daha önemli hale gelmiştir ve bizler de Avrupa
Yükseköğretim Alanı'nın oluşturulması konusundaki çabalarını devam
ettirmeleri ve yoğunlaştırmaları konusunda kendilerini desteklemekteyiz.
Avrupa'daki yükseköğretim kurumlarının Sürece olan bağlılıklarını
memnuniyetle karşılıyor ve Avrupa'nın ihtiyaç duyduğu yenilikçi eğitim ve
öğretim süreçlerinin başlatılmasını sağlamak adına müfredatta yapılan
yapısal değişikliğin etkisinin görülebilmesi için zamana ihtiyaç olduğunun
bilincindeyiz.
İş dünyasından ve sosyal hayattan ortaklarımızı temsil eden kuruluşların
desteğini memnuniyetle karşılıyor ve Bologna Süreci hedeflerine ulaşma
yolunda daha yoğun işbirliği bekliyoruz. Ayrıca sürece ortak olan
uluslararası kurum ve organizasyonların katkılarını da memnuniyetle
karşılıyoruz.
II- DURUM DEĞERLENDİRMESİ
Bologna İzleme Grubu'nun 2003-2005 Genel Raporu, Avrupa Üniversiteler
Birliği'nin Trends IV Raporu ve Avrupa Öğrenci Birlikleri'nin 'Öğrenci
Gözüyle Bologna' başlıklı Raporu'nda, ortaya konan hedeflerimize doğru
önemli ilerlemeler kaydettiğimizi görmekteyiz.
Berlin'deki toplantımızda İzleme Grubu'ndan, derece sistemi, kalite
güvencesi, derecelerin ve çalışma dönemlerinin tanınması olmak üzere üç
önceliğe odaklanmış bir ara durum değerlendirmesi raporu hazırlamalarını
istemiştik. Değerlendirme raporundan, bu üç öncelik alanında oldukça önemli
ilerlemeler kaydedildiğini görüyoruz. Bu ilerlemenin tüm katılımcı
ülkelerde istikrarlı bir çizgide ilerleme kaydetmesi önem arz etmektedir.
Bu nedenle, hem kurumsal düzeyde hem de hükümetler düzeyinde kapasite
oluşumu için daha yoğun bir uzmanlık bilgisi paylaşımına gerek görmekteyiz.
Derece Sistemi
İki aşamalı derece sisteminin yaygın olarak uygulanmakta olduğunu ve
öğrencilerin yarısından fazlasının da bu sisteme katıldığını görüyoruz.
Ancak halen aşamalar arası geçişlerle ilgili bazı engeller bulunmaktadır.
Ayrıca öğrencilerin lisans mezunu olarak istihdam edilebilirliklerini
arttırmak ve uygun görevlerle kamu hizmetine dahil edilmelerini sağlamak
için Hükümetler, kurumlar ve sosyal ortaklar arasında daha fazla diyaloga
ihtiyaç vardır.
Bizler, Avrupa Yükseköğretim Alanı'nın genel kalifikasyonlar çerçevesi ile
AB kapsamında gelişmekte olan ve hayat boyu öğrenme ile ilgili nitelikleri
de içeren genel eğitimin yanı sıra, mesleki eğitim ve öğretim arasında da
bir bütünlük sağlanmasına önem vermekteyiz. Avrupa Komisyonu'ndan, bu
konudaki çalışmalar ilerledikçe Bologna Süreci'nin tüm taraflarıyla görüş
alışverişinde bulunmalarını istiyoruz.
Kalite Güvencesi
Hemen hemen bütün ülkeler Berlin Bildirisi'nde yer alan kriterlere dayanan
ve üst düzeyde iş birliği ve ağ sistemine sahip bir kalite güvencesi
sistemi için bazı yasal hükümler getirmişlerdir. Ancak halen, başta öğrenci
katılımı ve uluslararası iş birliği olmak üzere bazı konularda ilerleme
kaydedilmesi gerekmektedir. Bunların yanı sıra, iç mekanizmalarını
sistematik bir şekilde ortaya koyup bunları dış kalite güvencesi ile
doğrudan ilişkilendirme yoluyla eğitimde kalitenin artırılması çabalarına
devam etmeleri konusunda yükseköğretim kurumlarını teşvik etmekteyiz.
Avrupa Yükseköğretim Alanı'nda kalite güvencesi için Avrupa Kalite
Güvencesi Birliği (ENQA) tarafından önerilen standartları ve ilkeleri kabul
etmekteyiz. Bizler, ortak olarak kabul edilmiş kılavuzlara ve kriterlere
saygı duymakla beraber, ulusal kalite güvencesi ile ilgili kurumların emsal
tarama modelini ulusal düzeyde uygulamayı taahhüt etmekteyiz. Ulusal
inceleme temeline bağlı kalite güvencesi kuruluşlarının Avrupa düzeyinde
kayıt edilmesi prensibini kabul ediyoruz. Uygulama kalitesinin Avrupa
Kalite Güvencesi Birliği'nin Avrupa Üniversiteler Birliği, Avrupa
Yükseköğretim Kurumları Birliği ve Avrupa Ulusal Öğrenci Birlikleri'yle iş
birliği içinde daha da geliştirilmesini ve bizlere de İzleme Grubu
kanalıyla bir bu konuya ilişkin bir rapor gönderilmesini talep ediyoruz.
Akreditasyon veya kalite güvencesi konusundaki kararların karşılıklı olarak
tanınmasını geliştirmek amacıyla, ulusal düzeyde tanınmış kuruluşlar ile iş
birliği halinde olmanın önemini vurguluyoruz.
Derece ve Öğrenim Dönemlerinin Tanınması
Lizbon Tanıma Antlaşması 45 ülkenin 36'sı tarafından onaylanmıştır. Henüz
onaylamayan ülkelerden de Antlaşmayı gecikmeden onaylamalarını
beklemekteyiz. Lizbon Tanıma Antlaşma’ da yer alan ilkelerin tam olarak
uygulanması ve ulusal mevzuatlarımızla uygun şekilde birleştirilmesi
konusunda gerekenlerin yapılacağını taahhüt ediyoruz. Tüm katılımcı
ülkeleri, ENIC/NARIC ağları tarafından tanınma konusunda tespit edilmiş
sorunlar üzerinde durmaya çağırıyoruz. Yabancı kalifikasyonların
tanınmasıyla ilgili sürecin kalitesini artırmaya yönelik ulusal eylem
planları hazırlayacağız. Bu planlar, bir sonraki Bakanlar Konferansı için
hazırlanacak olan ülke raporlarının bir bölümünü teşkil edecektir. Lizbon
Tanınma Antlaşması'nın yan metinlerini destekliyor ve tüm ulusal
yetkilileri ve paydaşları, Avrupa Yükseköğretim Alanı içerisinde iki veya
daha fazla ülkede verilen ortak dereceleri tanımaya çağırıyoruz.
Ulusal ve Avrupa düzeyinde kalifikasyonlar çerçevesi geliştirilmesinin,
hayat boyu öğrenme yükseköğretime daha fazla dahil edilmesi için bir fırsat
olduğuna inanmaktayız. Deneyimlerle kazanılmış öğrenimlerin mümkün olduğu
yerlerde yaygın öğretimin de yükseköğretimin bir öğesi olacağı şekilde
tanınmasını sağlamak için yükseköğretim kurumları ve diğer kurumlarla
birlikte çalışacağız.
III. DİĞER KONULAR VE ÖNCELİKLER
Yükseköğretim ve Araştırma
Araştırmanın geliştirilmesi için yükseköğretimin önemini ve toplumlarımızın
sosyal uyumu ile ekonomik ve kültürel gelişiminin temeline yükseköğretimin
yerleştirilmesi için araştırmanın önemini vurgulamaktayız. Yapısal
değişiklik yaratma ve öğretim kalitesini artırma çabaları, yeni fikir ve
araştırmaları artırma çabalarını azaltmamalıdır. Bundan dolayı bizler,
Avrupa Yükseköğretim Alanı'nın çekiciliğini, rekabet edebilirliğini ve
kalitesini arttırmak ve korumak konusunda araştırma ve araştırma eğitiminin
önemini vurguluyoruz. Yeterli hacme ulaşmak amacıyla, Avrupa Yükseköğretim
Alanı ile Avrupa Araştırma Alanı ve ilgili ülkelerdeki yükseköğretim
kurumları ve diğer araştırma sektörleri arasındaki sinerjiyi geliştirme
ihtiyacının bilincindeyiz.
Bu amaçları gerçekleştirmek için doktora düzeyindeki niteliklerin çıktı
(sonuç)-temelli yaklaşım kullanılarak Avrupa Yükseköğretim Alanı'nın
kalifikasyonlar çerçevesi ile uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.
Doktora eğitiminin temel öğesi özgün araştırmalar yoluyla bilginin
geliştirilmesidir. Yapılandırılmış doktora programları ile şeffaf izleme ve
değerlendirmeye olan ihtiyacı düşünerek üçüncü aşamanın iş yükünün pek çok
ülkede 3-4 seneye tekabül edeceğini kaydediyoruz. Üniversitelerimizin
doktora programlarının disiplinlerarası eğitimi ve transfer edilebilir
becerileri desteklemesini dolayısıyla da daha geniş bir iş yükü piyasasının
ihtiyaçlarını karşılamasını bekliyoruz. Avrupa Yükseköğretim Alanı içinde
araştırma konusunda kariyer yapan doktora adaylarının toplam sayısını
arttırmamız gerekmektedir. Üçüncü aşamadaki programlara devam eden
katılımcıları hem öğrenci hem de başlangıç düzeyindeki araştırmacılar
olarak değerlendirmekteyiz.
Sosyal Boyut
Bologna Sürecinin sosyal boyutu, Avrupa Yükseköğretim Alanı'nın ayrılmaz
bir parçası ve Avrupa Yükseköğretim Alanı'nın çekiciliğinin ve rekabet
edebilirliğinin arttırılması için gerekli koşullardan bir tanesidir. Bu
nedenle herkese açık, kaliteli yükseköğretimi oluşturma konusundaki
taahhüdümüzü yineliyoruz ve öğrencilerin sosyal ve ekonomik altyapılarından
kaynaklanan engellerle karşılaşmaksızın çalışmalarını tamamlayabilecekleri
koşulların gerekliliğini vurguluyoruz. Sosyal boyut, hükümetlerin özellikle
sosyal açıdan dezavantajlı öğrencilere ekonomik yardım konusunda göz önünde
bulundurduğu ölçütleri ve rehberlik ve danışma hizmetlerini kapsamaktadır.
Hareketlilik
Bizler, tüm katılımcı ülkelerdeki öğrenci ve öğretim elemanlarının
hareketliliğinin Bologna Süreci'nin temel hedeflerinden biri olduğunu kabul
etmekteyiz. Avrupa Yükseköğretim Alanı içerisinde hareketliliği
gerçekleştirme düşüncesiyle, üstesinden gelinmesi gereken birçok sorun
olduğunun bilincinde olarak, uygun olan yerlerde ortak eylemler yoluyla
kredi ve bursların nakledilebilirliğini kolaylaştırma taahhüdümüzü
yineliyoruz. Hareketliliğin önündeki engelleri kaldırmak yönündeki
çabalarımızı vize ve çalışma izni verilmesinin kolaylaştırılması ve
hareketlilik programlarına katılımın teşvik edilmesi şeklinde
yoğunlaştıracağız. Bu programlar çerçevesinde yurt dışında yapılan
çalışmaların tanınmasını savunarak, kurumların ve öğrencilerin hareketlilik
programlarından tam olarak yararlanmalarına çalışmaktayız.
Avrupa Yükseköğretim Alanı'nın Çekiciliği ve Dünyanın Diğer
Bölgeleriyle İş Birliği
Avrupa Yükseköğretim Alanı dünyanın diğer bölgelerine da açık olmalı ve
onlar için de cazip kılınmalıdır. Herkese açık bir eğitim sağlama yönünde
bizim yapacağımız katkı, sürdürülebilir kalkınma ilkesi çerçevesinde olmalı
ve sınır ötesi yükseköğretime kalite sağlanması için kılavuzlar belirlemek
konusunda yapılan uluslararası çalışmalarla uyum içerisinde olmalıdır.
Uluslararası akademik iş birliğinde, akademik değerlerin egemen olması
gerektiğini bir kez daha yineliyoruz. Bizler; Avrupa Yükseköğretim
Alanı'nı, dünyanın diğer bölgelerindeki yükseköğretim kurumlarının öğrenci
ve personel değişimini dengeli bir şekilde sağlayan ve yükseköğretim
kurumları arasındaki iş birliğini harekete geçiren bir ortağı olarak
görüyoruz. Kültürlerarası anlayış ve saygının öneminin altını çiziyoruz.
Reform süreçleriyle ilgili tecrübelerimizi komşu bölgelerle paylaşarak
Bologna Süreci'nin anlaşılmasının kolaylaştırılmasını bekliyoruz.
Karşılıklı çıkarlarla ilgili olarak diyalogun yoğunlaştırılması ihtiyacını
vurguluyoruz. Ortak bölgeleri tanımlamanın ve bu bölgelerle düşünce ve
deneyim alışverişini yoğunlaştırmanın gerekliliğinin bilincindeyiz. İzleme
Grubu'ndan dışsal boyutla ilgili bir değerlendirme yapmalarını ve bir
strateji üzerinde anlaşmaya varmalarını istiyoruz.
2010'a Hazırlık
Bologna Süreci'ndeki başarılarımıza dayanarak, kalite ve şeffaflık ilkeleri
üzerine kurulu bir Avrupa Yükseköğretim Alanı kurmayı istiyoruz. Bilgi
temelli bir topluma katkıda bulunurken zengin mirasımızı ve kültürel
çeşitliliğimizi göz ardı etmemeliyiz. Bizler, karmaşık modern toplumlar
bağlamında yükseköğretimin kamusal sorumluluk ilkesini desteklemeyi taahhüt
ediyoruz. Yükseköğretim; araştırmanın, eğitimin ve yeniliklerin kavşağına
yerleştirildiğinde, Avrupa'nın rekabet edebilirliğinin de anahtarı
olacaktır. 2010'a yaklaşırken yükseköğretim kurumlarının, üzerinde fikir
birliğine varılmış reformları uygulamak için gereksinim duydukları
özerkliği sağlamayı görev olarak üstleniyor ve kurumlara sürdürülebilir
kaynak sağlanmasının gerekliliğini kabul ediyoruz.
Avrupa Yükseköğretim Alanı üç aşamalı olarak yapılandırılmıştır. Bu
aşamaların her biri öğrenciyi, işgücü piyasasına, daha fazla yeterlilik
kazanmaya ve aktif vatandaşlığa hazırlamaktadır. Avrupa Yükseköğretim
yapısının diğer önemli özellikleri ise; genel kalifikasyonlar çerçevesi ile
üzerinde anlaşmaya varılmış Avrupa standartları ile, kalite güvencesi,
derecelerin tanınması ve eğitim süreleri için kılavuz niteliğindeki
ilkelerdir.
Berlin'de oluşturulan izleme yapısını, İzleme Grubu'na; Uluslararası Eğitim
(EI) Pan-Avrupa Yapısı, Avrupa Yükseköğretimde Kalite Güvencesi Birliği
(ENQA) ve Avrupa Sanayi ve İşverenler Konfederasyonları Birliği'nin (UNICE)
yeni danışma üyeleri olarak dahil edilmesiyle beraber onaylıyoruz.
Bologna Süreci Avrupa Yükseköğretim Alanı'nın kurulmasına öncülük ederken,
2010'dan sonra da devam edecek gelişmeleri desteklemek için ihtiyaç duyulan
düzenlemeleri değerlendirmeliyiz. İzleme Grubu'nu bu konuları araştırmaya
çağırıyoruz.
Bergen Bildirgesi için tıklayınız.